Haringstad krijgt woordenboek

'Vlaardings, dat is toch gewoon een soort Rotterdams?' Een foutieve aanname volgens drs. Stephan de Vos. En als auteur van het Vlaardings Woordenboek kan hij het weten!

Door Britt Planken

VLAARDINGEN - 'Achter de molen legge', de Boterkerk of 'in d'r nest motte'. Het zijn geen uitdrukkingen die we vandaag de dag vaak horen. Maar dat ze onlosmakelijk met onze thuisstad verbonden zijn, staat als een paal boven water. Deze en andere voorbeelden van het Vlaardings dialect werden besproken tijdens een drukbezochte lezing in Museum Vlaardingen. Stephan stak van wal in zijn eigen dialect - het Oost-IJsselmonds - over het ontstaan en de ontwikkeling van de Vlaardingse taal. Van onze Germaanse voorouders die Engeland niet haalden tot de vissers die je soms nog bij de haven ziet mijmeren. Het Vlaardings dialect is dus zeker nog niet dood, en het valt de woordenboekmaker op dat eigenlijk weinig Vlaardingers dat beseffen. We verwarren onze uitspraak met het Rotterdams, maar aan onze intonatie en woordenschat hoort Stephan dat we Haringkoppen zijn. Toch is het inderdaad wel zo dat ons dialect aan het uitsterven is en juist daarom moet dat dialectwoordenboek er snel komen. Vijftien jaar geleden klopte Stephan al eens aan bij het toenmalige Visserijmuseum. "Het Vlaardings had een zekere reputatie binnen het Zuid-Hollands en als klein mannetje kende ik Vlaardingers, die ik heel vreemd vond praten. Ik wilde onderzoeken of het oude Vlaardings er nog was", vertelt hij. Een medewerker wimpelde hem af: "Er is geen Vlaardings dialect meer." Drie jaar geleden kreeg dit een vervolg nadat Stephan op internet een uitzending over de cursus Ken Uw Stad zag. Daarin vertelt Jan van Hemert, bestuurslid van de Vereniging Vrienden van Museum Vlaardingen, over het dialect. De heren kwamen met elkaar in contact en zo ontstond het plan om vanuit de vriendenvereniging een Vlaardings dialectwoordenboek te maken. Het komt dit najaar nog uit, in het kader van het feestjaar Vlaardingen 1018. Sinds oktober is Stephan bezig met het schrijven van dit naslagwerk. Naast de woordenschat bespreekt hij ook de zinsopbouw, grammatica, uitspraak, geschiedenis en ontwikkeling van het Vlaardings en een vergelijking met andere dialecten. Het project is een behoorlijke klus, want de beste bronnen liggen niet voor het oprapen. Dat zijn immers de mensen die het dialect nog spreken, en daar zijn er steeds minder van. Ada Vader is zo'n Vlaardingse die het nog wél redelijk spreekt. Zij en haar (inmiddels overleden) moeder zijn door Stephan geïnterviewd. Typisch Vlaardings was bijvoorbeeld dat haar moeder 'Hada' zei in plaats van Ada, maar 'aaering' voor haring. Het publiek bij de lezing had zelf ook een schat aan woorden meegenomen, om te testen op 'Vlaardingsheid'. Stephan nam alle tijd om deze te behandelen en in context te plaatsen. Bezoeker Kari Verheij, voormalig docent Nederlands, woont sinds 35 jaar in Vlaardingen. Hij vertelt: "Ik ben nieuwsgierig en ga dat woordenboek aanschaffen. De woordenlijst vind ik het leukst, maar ik ben ook benieuwd of de auteur er een aardige context bij kan schrijven."

Het Vlaardings Woordenboek is een initiatief van de Vereniging Vrienden van Museum Vlaardingen. Stephan de Vos gebruikt bronnen uit de 19e eeuw in dialect, wetenschappelijke onderzoeken en interviews met Vlaardingers die het dialect nog kennen. Wie wil meewerken kan contact opnemen met Jan van Hemert via j.van.hemert@planet.nl of 010-4340088. Het Vlaardings Woordenboek wordt dit najaar in beperkte oplage uitgebracht. Wie zich wil verzekeren van een exemplaar kan contact opnemen met Jan van Hemert. De vriendenvereniging neemt de helft van de kosten voor haar rekening. Donaties, sponsors en/of ideeën om de andere helft bij elkaar te krijgen zijn welkom.